(198) 5. มคฺคกถา

[872] ปญฺจงฺคิโก มคฺโคติ? อามนฺตาฯ นนุ อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค วุตฺโต ภควตา, เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธีติ? อามนฺตาฯ หญฺจิ อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค วุตฺโต ภควตา , เสยฺยถิทํ – สมฺมาทิฏฺฐิ …เป.… สมฺมาสมาธิ, โน จ วต เร วตฺตพฺเพ – ‘‘ปญฺจงฺคิโก มคฺโค’’ติฯ

ปญฺจงฺคิโก มคฺโคติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา –

‘‘มคฺคานํ อฏฺฐงฺคิโก เสฏฺโฐ, สจฺจานํ จตุโร ปทา;

วิราโค เสฏฺโฐ ธมฺมานํ, ทฺวิปทานญฺจ จกฺขุมา’’ติ [ธ. ป. 273 ธมฺมปเท]ฯ

อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคติฯ

[873] สมฺมาวาจา มคฺคงฺคํ, สา จ น มคฺโคติ? อามนฺตาฯ สมฺมาทิฏฺฐิ มคฺคงฺคํ, สา จ น มคฺโคติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สมฺมาวาจา มคฺคงฺคํ, สา จ น มคฺโคติ? อามนฺตาฯ สมฺมาสงฺกปฺโป…เป.… สมฺมาวายาโม…เป.… สมฺมาสติ…เป.… สมฺมาสมาธิ มคฺคงฺคํ, โส จ น มคฺโคติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

สมฺมากมฺมนฺโต…เป.… สมฺมาอาชีโว มคฺคงฺคํ, โส จ น มคฺโคติ? อามนฺตาฯ สมฺมาทิฏฺฐิ…เป.… สมฺมาสมาธิ มคฺคงฺคํ, โส จ น มคฺโคติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

สมฺมาทิฏฺฐิ มคฺคงฺคํ, สา จ มคฺโคติ? อามนฺตาฯ สมฺมาวาจา มคฺคงฺคํ, สา จ มคฺโคติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… สมฺมาทิฏฺฐิ มคฺคงฺคํ, สา จ มคฺโคติ? อามนฺตาฯ สมฺมากมฺมนฺโต…เป.… สมฺมาอาชีโว มคฺคงฺคํ, โส จ มคฺโคติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

สมฺมาสงฺกปฺโป…เป.… สมฺมาวายาโม…เป.… สมฺมาสติ…เป.… สมฺมาสมาธิ มคฺคงฺคํ, โส จ มคฺโคติ? อามนฺตาฯ สมฺมาวาจา…เป.… สมฺมากมฺมนฺโต…เป.… สมฺมาอาชีโว มคฺคงฺคํ, โส จ มคฺโคติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[874] อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคติ? อามนฺตาฯ

นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ปุพฺเพว โข ปนสฺส กายกมฺมํ วจีกมฺมํ อาชีโว สุปริสุทฺโธ โหติ; เอวมสฺสายํ อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค ภาวนาปาริปูริํ คจฺฉตี’’ติ [ม. นิ. 3.431]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ ปญฺจงฺคิโก มคฺโคติฯ

[875] ปญฺจงฺคิโก มคฺโคติ? อามนฺตาฯ นนุ วุตฺตํ ภควตา – ‘‘ยสฺมิํ โข, สุภทฺท, ธมฺมวินเย อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค น อุปลพฺภติ, สมโณปิ ตตฺถ น อุปลพฺภติ, ทุติโยปิ ตตฺถ สมโณ น อุปลพฺภติ, ตติโยปิ ตตฺถ สมโณ น อุปลพฺภติ, จตุตฺโถปิ ตตฺถ สมโณ น อุปลพฺภติฯ ยสฺมิญฺจ โข, สุภทฺท, ธมฺมวินเย อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค อุปลพฺภติ, สมโณปิ ตตฺถ อุปลพฺภติ, ทุติโยปิ…เป.… ตติโยปิ…เป.… จตุตฺโถปิ ตตฺถ สมโณ อุปลพฺภติฯ อิมสฺมิํ โข, สุภทฺท, ธมฺมวินเย อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค อุปลพฺภติฯ อิเธว, สุภทฺท , สมโณ, อิธ ทุติโย สมโณ, อิธ ตติโย สมโณ, อิธ จตุตฺโถ สมโณฯ สุญฺญา ปรปฺปวาทา สมเณภิ อญฺเญหี’’ติ [ที. นิ. 2.214]! อตฺเถว สุตฺตนฺโตติ? อามนฺตาฯ เตน หิ อฏฺฐงฺคิโก มคฺโคติฯ

มคฺคกถา นิฏฺฐิตาฯ

20. วีสติมวคฺโค

(199) 6. ญาณกถา

[876] ทฺวาทสวตฺถุกํ ญาณํ โลกุตฺตรนฺติ? อามนฺตาฯ ทฺวาทส โลกุตฺตรญาณานีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ทฺวาทส โลกุตฺตรญาณานีติ? อามนฺตาฯ ทฺวาทส โสตาปตฺติมคฺคาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ทฺวาทส โสตาปตฺติมคฺคาติ? อามนฺตาฯ ทฺวาทส โสตาปตฺติผลานีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ทฺวาทส สกทาคามิมคฺคา…เป.… อนาคามิมคฺคา…เป.… อรหตฺตมคฺคาติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.… ทฺวาทส อรหตฺตมคฺคาติ? อามนฺตาฯ ทฺวาทส อรหตฺตผลานีติ? น เหวํ วตฺตพฺเพ…เป.…ฯ

[877] น วตฺตพฺพํ – ‘‘ทฺวาทสวตฺถุกํ ญาณํ โลกุตฺตร’’นฺติ? อามนฺตาฯ